Wierzyciel hipoteczny to osoba lub instytucja, która zabezpieczając swoje interesy, dokonuje zabezpieczenia na nieruchomości dłużnika. W praktyce wierzycielem hipotecznym najczęściej zostają banki udzielające kredytów mieszkaniowych. Kto jeszcze może nim zostać?
Z pojęciem wierzyciela hipotecznego dość rzadko spotykamy się na co dzień, jednak występuje on w przypadku praktycznie każdego kredytu mieszkaniowego, który zabezpieczony jest hipoteką. Nie jest to jednak jedyny przykład sytuacji, w której pojawia się wierzyciel hipoteczny, a zostać nim może nie tylko bank, czy inna instytucja finansowa, ale także organ administracji publicznej, a także osoba fizyczna, której interesy można zabezpieczyć nieruchomością dłużnika.
Kim jest wierzyciel hipoteczny?
Wierzyciel hipoteczny to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka administracji publicznej, która na nieruchomości dłużnika ustanawia hipotekę. Zwykle z wierzycielem hipotecznym kojarzy się nam bank, jednak może to być także Krajowa Administracja Skarbowa, osoba uprawniona do alimentów czy organ administracji publicznej, np. urząd miasta.
Zgodnie z definicją, wierzycielem hipotecznym jest podmiot, “który występuje jako jedna ze stron stosunku prawnego skutkującego powstaniem zobowiązania”. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że na podstawie art. 353 Kodeksu Cywilnego zobowiązanie powstaje w chwili, gdy wierzyciel zyskuje prawo do żądania od dłużnika spełnienia określonego świadczenia. Dłużnik zaś, na podstawie zawartej umowy, ma obowiązek świadczenie to spełnić.
Doskonale możemy zobrazować to na przykładzie popularnych kredytów mieszkaniowych, w których bank zabezpieczając swoje interesy, dokonuje zabezpieczenia na finansowanym mieszkaniu lub domu, właśnie poprzez utworzenie hipoteki i wpisie tego faktu w księdze wieczystej nieruchomości.
Wpis taki widnieje do chwili jego wykreślenia, a to następuje dopiero po spłacie wszelkich zobowiązań wynikających z zawartej pomiędzy kredytobiorcą a bankiem umowy. Co istotne, do chwili spłaty całości kredytu kredytobiorca postrzegany jest, jako dłużnik, a bank właśnie jako wierzyciel hipoteczny.
Rodzaje wierzycieli
W polskim ustawodawstwie mamy do czynienia z kilkoma rodzajami wierzycieli. Zaliczyć do nich możemy m.in. wierzyciela hipotecznego, wierzyciela osobistego, czy wierzyciela alimentacyjnego.
Wierzyciel hipoteczny jest tzw. wierzycielem rzeczowym, a więc takim, który roszczeń wynikających z zawartą z dłużnikiem umową dochodzić może na określonym w tej umowie majątku dłużnika. Warto w tym miejscu podkreślić, że dłużnikiem nie stajemy się dopiero w chwili, gdy spóźniamy się ratami kredytu mieszkaniowego, a już w momencie zawarcia umowy – zaciągnięcia zobowiązania.
Wierzyciel osobisty to osoba lub firma, która może dochodzić swoich należności z całego majątku należącego do dłużnika, a więc nie tylko mieszkania czy domu, bądź innego składnika, a dosłownie wszystkiego, co jest w naszym posiadaniu. Wierzyciel osobisty bez przeszkód może zająć także np. wynagrodzenie za pracę, emeryturę, niektóre świadczenia czy oszczędności.
W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że wierzyciel hipoteczny / wierzyciel rzeczowy (np. bank, urząd skarbowy, urząd gminy) zawsze ma pierwszeństwo przed wierzycielem osobistym w egzekucji z określonego składnika majątku. Gdy mówimy np. o nieruchomości, na której bank ustanowił hipotekę, to po ewentualnym przejęciu i sprzedaży tej nieruchomości, najpierw zaspokojony zostanie właśnie wierzyciel rzeczowy. Dopiero później wierzyciel osobisty.
Wierzyciel alimentacyjny zaś to osoba, która jest uprawniona wyrokiem sądu do otrzymywania alimentów. Mogą być nią zarówno dzieci, były małżonek, a niekiedy także rodzice. Wierzyciel alimentacyjny, co trzeba podkreślić, ma nieco większe przywileje i uprawnienia, które polegają na tym, że należności alimentacyjne zawsze mają pierwszeństwo przez należnościami wierzycieli osobistych. Wierzyciel alimentacyjny, może być jednocześnie wierzycielem hipotecznym. Dzieje się tak w sytuacji, gdy chce on zabezpieczyć swoje interesy – zyskać pewność wywiązywania się przez dłużnika z orzeczenia sądu.
Kto może zostać wierzycielem hipotecznym?
W dużej mierze poruszyliśmy to już na początku wpisu, jednak warto po raz kolejny wypunktować, kto może zostać wierzycielem hipotecznym. Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem, na dzień dzisiejszy wierzycielem hipotecznym może być:
- Osoba fizyczna, np. wierzyciel alimentacyjny, na którego rzecz orzeczono obowiązek łożenia alimentów.
- Banki, Kasy Oszczędnościowo Rozliczeniowo-Kredytowe (SKOK-i), wszelkie instytucje finansowe udzielające np. kredytu mieszkaniowego, pożyczki hipotecznej czy innego zobowiązania zabezpieczonego hipoteką.
- Firmy i przedsiębiorstwa bez względu na formę prawną, a więc spółki prawa handlowego, spółki osobowe czy jednoosobowe działalności gospodarcze. Jedyną spółką, która nie może zostać wierzycielem hipotecznym, jest spółka cywilna, ponieważ o roszczenia z majątku dłużnika występują w jej przypadku wspólnicy odrębnie.
- Organ administracji publicznej lub inna instytucja państwowa. Wierzycielem hipotecznym może być zatem Urząd Skarbowy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, urząd gminy czy urząd miasta.
Wierzycielem hipotecznym można zostać na podstawie umowy zawartej z dłużnikiem, bądź na podstawie orzeczenia sądu lub decyzji administracyjnej. W drugim przypadku mamy do czynienia z tzw. wierzycielem przymusowym.
