Recepta online, funkcjonująca w Polsce od 2019 roku, zrewolucjonizowała dostępność usług medycznych. Jak działają recepty w postaci elektronicznej? Jakie korzyści wiążą się z receptą online? Czy zamawianie recept przez Internet jest bezpieczne? Bierzemy ten temat pod lupę.
Recepta online – co to takiego? Jak działa?
Recepta online (inaczej e-recepta) to recepta w postaci elektronicznej. Receptę online może wystawić lekarz POZ lub lekarz pracujący w prywatnej placówce medycznej. Dodatkowo lekarz może udzielić upoważnienia do wystawiania e-recept osobie wykonującej zawód medyczny (np. pielęgniarce) oraz osobie wykonującej czynności pomocnicze przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych (np. asystentce stomatologicznej) [1].
Recepta online zawiera, podobnie jak klasyczna papierowa recepta, którą wyparł dokument elektroniczny, dane dotyczące pacjenta i przepisanych leków. Dokument ten jest automatycznie zapisywany w Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia (CSIOZ). Pacjent, na którego została wystawiona e-recepta otrzymuje 4-cyfrowy kod dostępu, który należy podać farmaceucie razem z numerem PESEL.
Jak długo jest ważna recepta online?
Recepta online jest co do zasady ważna przez 30 dni [2], jednak od tej zasady są wyjątki [2]:
- recepta na antybiotyki ma najkrótszy termin na wykupienie leków, wynosi on 7 dni;
- e-recepta na preparaty immunologiczne jest ważna przez 120 dni;
- w niektórych przypadkach (np. gdy pacjent choruje przewlekle i musi stale przyjmować określone leki), lekarz może zadecydować o wystawieniu recepty, która będzie ważna przez 1 rok (365 dni). Wtedy pierwsze opakowanie leku należy wykupić zanim minie 30 dni od daty wystawienia e-recepty, przy czym jednorazowo można zrobić zapas leku na maksymalnie 120 dni.
Gdy minął termin na realizację recepty online, nie da się już wykupić przepisanych leków. W takiej sytuacji trzeba zwrócić się do lekarza o wystawienie nowej e-recepty.
Recepta online – korzyści
Recepta online wiąże się z wieloma korzyściami, zarówno z perspektywy pacjenta, jak i lekarza czy farmaceuty.
Recepta online – korzyści dla pacjenta
Recepta online znacznie poprawiła wygodę pacjentów korzystających z systemu opieki zdrowotnej. Jej efektem są:
- mniejsze kolejki – dzięki e-receptom wizyty u lekarza ograniczają się do poważniejszych przypadków, natomiast przepisywanie leków przyjmowanych na stałe lub produktów leczniczych stosowanych na łagodne dolegliwości może się zdobywać zdalnie;
- szybki i łatwy dostęp do historii leczenia – pacjent, dla którego została wystawiona recepta online, może szybko sprawdzić zalecenia związane z terapią z poziomu Internetowego Konta Pacjenta (IKP). Po zalogowaniu na platformie dostępny jest także kod służący do wykupienia leków z e-recepty w aptece, zapisywanie recept w systemie online pomaga także pacjentom w regularnym przyjmowaniu leków zgodnie z zaleceniami lekarza;
- większa wygoda w przypadku pacjentów niemobilnych, niepełnosprawnych, mieszkających w małych miejscowościach lub bardzo poważnie chorych – gdy pacjent nie ma jak udać się do lekarza, może ubiegać się o receptę przez Internet. Wystawienie e-recepty jest możliwe po konsultacji telefonicznej lub podczas czatu z lekarzem, bez konieczności osobistej wizyty w gabinecie lekarskim. Następnie leki w aptece może wykupić bliska osoba. Bardzo wygodnym rozwiązaniem jest również upoważnienie bliskiej osoby do odbierania e-recept w imieniu pacjenta. Formalności można dokonać z poziomu Internetowego Konta Pacjenta [3];
- znacznie zmniejszone (praktycznie do zera) ryzyko zgubienia recepty.
Recepta online – korzyści dla lekarza
Z punktu widzenia lekarza recepta online także jest bardzo korzystna, ponieważ rozwiązanie to wiąże się z:
- oszczędnością czasu – lekarz może znaleźć w bazie lek, którego potrzebuje pacjent i szybko wystawić e-receptę;
- poprawą procesu leczenia – lekarz może szybko wyświetlić podgląd dotychczasowej historii leczenia (w tym także u innych specjalistów), sprawdzić, jakie leki pacjent stosuje aktualnie i dobrać terapię tak, aby uniknąć niepożądanych interakcji. Może także szybko udzielić pomocy na odległość w różnych sytuacjach awaryjnych;
- zwiększeniem efektywności systemu opieki zdrowotnej – dzięki recepcie online znacznie zmalała ilość pacjentów wymagających osobistej wizyty w gabinecie lekarza. W rezultacie lekarze mogą się skupić na bardziej skomplikowanych przypadkach.
Recepta online – korzyści dla farmaceuty
Jeśli chodzi o perspektywę farmaceuty, recepta online niesie takie korzyści, jak:
- mniejsze ryzyko błędu – dokument w wersji elektronicznej jest bardziej czytelny od papierowej recepty. Dzięki temu eliminowane są sytuacje, kiedy farmaceuta nie może odczytać nazwy leku czy też jego dawkowania;
- przyspieszenie pracy – farmaceuta otrzymuje wszystkie informacje po wpisaniu 4-cyfrowego kodu oraz numeru PESEL pacjenta. Możliwe jest jeszcze szybsze rozwiązanie, mianowicie zeskanowanie kodu QR recepty.
Recepta online – zagrożenia
Mimo że recepty online oferują wiele korzyści, należy mieć na uwadze także, że rozwiązanie to wiąże się również z pewnymi zagrożeniami. Możliwe niebezpieczeństwa związane z e-receptą, a w szczególności receptami wydawanymi przez Internet, to:
- brak dokładnej diagnozy – podczas konsultacji online lekarz może przeoczyć pewne istotne dla diagnozy symptomy lub wydarzenia z historii leczenia pacjenta. Istnieje również ryzyko, że pacjent przekaże podczas wywiadu informacje niezgodne z prawdą lub rzeczywistym stanem zdrowia;
- nadużycia – istnieje ryzyko, że pacjent starający się o e-receptę może stosować leki niezgodnie z ich przeznaczeniem, narażając się na poważne konsekwencje zdrowotne;
- oszustwa – ponieważ ideą e-recepty jest przechowywanie informacji w postaci cyfrowej, jeśli systemy te nie będą odpowiednio zabezpieczone, istnieje ryzyko nieautoryzowanego dostępu do danych pacjentów. Pojawiają się także przypadki podszywania się pod recepty online i następnie wyłudzania wrażliwych danych;
- trudności w korzystaniu z usług medycznych – to prawda, że recepta online znacznie zwiększyła dostęp do usług medycznych. Jednak w przypadku osób starszych, które nie potrafią obsługiwać komputera, smartfona czy też Internetu, efekt może być zupełnie odwrotny. Możliwym zagrożeniem jest także awaria w działaniu prądu lub systemu informatycznego, czego efektem może być znacznie utrudniony dostęp do różnych usług medycznych, w tym także elektronicznych recept.
Źródła:
1. Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie im. prof. Jana Nielubowicza. (2019). E-recepty zmiany. [online] Available at: https://izba-lekarska.pl/numer/e-recepty-zmiany [Dostęp: 12.07.2024 r.]
2. Pacjent.gov.pl (n.d.). Jak długo ważna jest e-recepta. [online] Available at: https://pacjent.gov.pl/e-recepta/jak-dlugo-wazna-jest-e-recepta [Dostęp: 12.07.2024 r.]
3. Pacjent.gov.pl (n.d.). Krok 3. Upoważnij bliską osobę. [online] Available at: https://pacjent.gov.pl/krok-3-upowaznij-bliska-osobe [Dostęp: 12.07.2024 r.]